Zilveren kiddush cup, I.Y. Zakhoder, Berdichev, ca. 1900

Antieke zilveren kiddush cup – Berdichev (Kiev Assay Office)

Deze bijzondere kiddush cup is een authentiek stuk Joods zilverwerk uit Berdichev, gekeurd door het Kiev Assay Office. Het object draagt het meesterteken ИЕЗ, behorend bij Израиль Еселевич Заходер (Israel Yeselevich Zakhoder), een vooraanstaande zilversmid en eigenaar van een bekend atelier dat vooral naam maakte met de productie van hoogwaardige Judaica.

Het werk van Zakhoder staat bekend om zijn zorgvuldige afwerking en tijdloze vormgeving, waarbij religieuze traditie en ambachtelijk vakmanschap samenkomen. Deze kiddush cup vormt daarvan een mooi voorbeeld en weerspiegelt de rijke geschiedenis van Joods zilverwerk in het Russische Rijk.

De geschiedenis achter dit stuk is bijzonder rijk. Het Israel Yeselevich Zakhoder Silver Workshop (ИЕЗ) werd begin jaren 1890 gedwongen Moskou te verlaten vanwege strenge maatregelen tegen Joden en vestigde zich in Berdichev. Ook het zilveratelier van Girsh Ravkin (ГР), schoonzoon van Zakhoder, verhuisde naar deze stad. Na het overlijden van Israel Yeselevich werden beide ateliers samengevoegd onder leiding van Ravkin.

De cup is niet alleen geschikt voor gebruik tijdens sjabbat en feestdagen, maar is ook een waardevolle aanwinst voor verzamelaars van Judaica en historisch zilver. Een karaktervol object met een duidelijke herkomst en een betekenisvolle culturele achtergrond.

Hoogte: 4 cm. Diameter: 3,7 cm.

Gewicht: 17,2 gram.

Provenance: Afkomstig uit de collectie van Devotionalia.

Wat is Kiddush?

Kiddush ("heiliging") is een korte ceremonie waarbij 's avonds, aan het begin van de sabbat en andere feestdagen, een gebed wordt uitgesproken over een beker wijn. Het gebed wordt uitgesproken door de heer des huizes in aanwezigheid van het hele gezin, direct na terugkomst van de synagoge, vóór de avondmaaltijd, en wordt de volgende ochtend herhaald. Het gebed bestaat uit twee zegeningen: één over de wijn en één over de sabbat of een andere feestdag. De vader gebruikt de Kiddush-beker met de juiste inhoud, en alle gezinsleden hebben hun eigen, kleinere Kiddush-beker. Dit wordt als gezonder beschouwd dan rechtstreeks uit dezelfde grote, gemeenschappelijke Kiddush-beker te drinken.

De Aish Rabbi antwoordt: De reden voor het delen van de wijn (of druivensap) is dat de Wijzen aanbevelen om deel te nemen aan een "beker van zegening" (kos shel bracha) – dat wil zeggen, een beker die is gebruikt voor een mitswa ("gebod"). Zo wordt de "zegening" gedeeld met de andere aanwezigen. Daarom schenkt iemand na het uitspreken van de Kiddush meestal wat wijn uit zijn eigen beker, die vervolgens in kleinere bekers wordt geschonken voor de aanwezigen.

Het is belangrijk om de wijn op de juiste manier te delen. De gastheer dient wat wijn uit zijn eigen beker te schenken voordat hij zelf begint te drinken. Niet alleen wordt het drinken uit andermans beker door velen als afstotend ervaren, maar er mag ook alleen zuivere wijn worden gedeeld. Zodra iemand eruit gedronken heeft, wordt de wijn als pagum (letterlijk: "gebrekkig") beschouwd en is deze niet meer geldig voor de Kiddush – en alleen geldige wijn schenkt een zegen wanneer deze wordt gedeeld. Als alternatief kan de persoon die de Kiddush uitspreekt, zijn eigen beker doorgeven nadat hij gedronken heeft. Hoewel er al uit die wijn gedronken is, wordt deze, omdat hij zich nog in de originele beker bevindt, niet pagum en mag hij worden gedeeld.

Als de gastheer wijn uit zijn eigen beker schenkt voordat hij begint te drinken, moet hij ervoor zorgen dat hij slechts een klein beetje schenkt – zodat hij ook na het uitschenken nog steeds de volledige vereiste hoeveelheid revi'it in zijn beker heeft. (Zie dit eerdere antwoord over de benodigde hoeveelheid wijn.) Als zijn beker klein is en er veel gasten zijn, is een veelgebruikte oplossing om van tevoren een hoeveelheid wijn uit de fles in een aparte beker te schenken en vervolgens een beetje Kiddush-wijn in die beker te schenken voordat deze met anderen wordt gedeeld.

Tot slot moeten de aanwezigen wachten met het drinken van de wijn die ze hebben gekregen totdat de gastheer zelf begint te drinken. Sterker nog, nadat de gastheer wat wijn uit zijn beker in een tweede beker heeft geschonken, moet hij die meteen opdrinken voordat hij de ingeschonken wijn met anderen deelt.